Maand: februari 2023

Gisteren maakten we deze stadswandeling doorheen het Schipperskwartier in Antwerpen onder een stralende zon.

Gazet van Antwerpen publiceert wel vaker 10.000-stappen wandelroutes. En het is niet omdat we de stad op ons duimpje kennen, dat er niet altijd ook wel iets bij te leren valt. Bijvoorbeeld hoe bepaalde verpauperde stadsdelen in de loop der jaren geëvolueerd zijn naar hippe plaatsen om te wonen.

Deze wandeling bracht ons van de Grote Markt langs het Stadhuis naar Het Steen, want dit is waar de stad ontstaan is in de 13de eeuw. Het Steen deed dienst als residentie van de markgraaf maar in de burcht was er ook een kerk en een openlucht rechtbank. Aan het water bevond zich ‘de werf’, een uitsprong met aanlegplaats voor schepen. In 1221 kreeg Antwerpen stadsrechten en kon ze zich een stad noemen.
Van begin 14de tot in de 19de eeuw was Het Steen een gevangenis. Vandaag is de toeristische dienst er ondergebracht.

Van het Steen wandelden we naar Het Vleeshuis. De Vleeshuiswijk is de oudste wijk van de stad. Het Vleeshuis werd gebouwd tussen 1501 en 1504 in opdracht van de rijke beenhouwersgilde. Het is een gebouw in gotische stijl, een dure stijl die typisch is voor kerken. De slagersgilde was rijk genoeg. Hier werd het vee, dat van de Veemarkt kwam, op straat geslacht en binnen verkocht. Tijdens de Franse Revolutie eind 18de eeuw werden de gilden afgeschaft en verloor het Vleeshuis zijn functie. Het werd onder meer een opslagplaats. Vandaag is het een museum dat de muzikale geschiedenis van de stad toont.
De Vleeshuiswijk was van in het begin een heel levendige, volkse buurt. Hier woonde iedereen die iets met de haven te maken had, vaak in kleine beluiken. Tijdens de Tweede Wereldoorlog sloeg een V1-bom in op de wijk waardoor een groot stuk van de wijk werd weggevaagd.

Verder door naar de Stadswaag. Deze bevindt zich op de grens van het Schipperskwartier en de Universiteitsbuurt. Op de waag werden in de middeleeuwen goederen gewogen die via de haven binnenkwamen.
In de jaren ’60 en ’70 was de Stadswaag een druk bezochte uitgaansbuurt. Dat kan ik getuigen, want ik heb er in 1974 tijdens een thé dansant van de hogeschool mijn echtgenoot leren kennen!

Via het Falconplein stapten we recht de prostitutiebuurt in, meer bepaald de Villa Tinto, het best georganiseerde en veiligste raamprostitutiehuis van België. Het pand dat tussen drie straten loopt werd 18 jaar geleden geopend. De prostituees die er werken, huren per shift een van de 51 ramen en worden officieel geregistreerd. Ze kunnen binnen met een vingerafdruk, wat onderverhuring onmogelijk maakt.
Het fenomeen ‘raamprostitutie’ ontstond in de jaren ’70, toen de havenactiviteiten verhuisden naar het noorden van de stad en de zeelui niet meer automatisch in deze buurt belandden. In de jaren ’90 was dit een gure buurt vol criminaliteit, mensenhandel, overlast en kijkfiles… Vandaag zijn de straten autovrij en is het een gecontroleerde en leefbare plek.

We vervolgden onze weg en gingen via het MAS, in het noorden van de stad naar de Koolkaai. Hier ontwikkelde zich de prostitutiebuurt bij het ontstaan van de stad en dat zou zo blijven tot in de jaren ’70 (zie boven). Nu is het een fijne en rustige buurt om te wonen.

Op de terugweg naar het historisch centrum namen we nog de Veemarkt mee. Hier bevindt zich de monumentale Sint-Pauluskerk in laatgotische stijl uit de 16de eeuw. In de kerk vind je werken van Rubens, Teniers, Van Dyck en Jordaens. Zeker een bezoekje waard (als ze open is)!

In Antwerpen zijn er veel straten waarvan de naam eindigt op “vliet”, “rui” of “vest” (Kaasrui, Sint-Katelijnevest, Brouwersvliet, …). Hoe dat zo komt?
In de Middeleeuwen had Antwerpen een uitgebreid netwerk van kanaaltjes: ruien, vlieten en vesten. Oorspronkelijk werden ze gegraven als verdedigingsgordel van de stad. Later werden ze gebruikt als binnenhaven en als systeem voor watervoorziening. Uiteindelijk werden het open riolen. Omdat deze zorgden voor geuroverlast werden de ruien overwelfd zodat de geurhinder beperkt kon worden en er meer plaats was voor bebouwing. Pas in de 19de eeuw waren de ruien geheel overdekt. De ruien kunnen trouwens bezocht worden.

En zo kwamen we terug bij Het Steen en beëindigen we onze wandeling via de hoge wandelterrassen vlak naast de Schelde. Daar is ook de nieuwe cruiseterminal gelegen. In 2023 ontvangt Antwerpen 23 oceaancruisers. Deze meren aan in het centrum van de stad, op letterlijk 200 meter van de kathedraal, wat toch vrij uniek is.
Het was een fijne stadswandeling.

Bron: Gazet van Antwerpen
Foto’s: MyriamC