Nieuwjaarsbrieven

Gelukkig nieuwjaar!

In haar eindejaarslogje schreef Omabaard over de nieuwjaarsbrieven die haar kleinkinderen voorlazen. Blijkbaar is dit een typisch Vlaamse traditie en ik ben eens gaan zoeken naar de oorsprong ervan.

Nieuwjaarsbrieven zijn een gebruik uit de Belgische christelijk-katholieke cultuur en zouden ontstaan zijn in de 16de eeuw. Toen was dit echter enkel voor de elite, want alleen zij gingen naar school en konden lezen en schrijven. De brieven kwamen ook vooral voor in het uitgeversmilieu. Ze werden in het Latijn in dichtvorm geschreven op mooie, met goud of zilver omlijste, bladen. Vanaf het begin van de 20ste eeuw werden de nieuwjaarsbrieven in de klas geschreven. Zo konden de kinderen hun vaardigheden demonstreren die ze hadden opgedaan in de lessen schoonschrift. (bron: De nieuwjaarsbrief – Een stukje geschiedenis).

Ik herinner me nog heel goed dat we in de periode voor de kerstvakantie op school met een kroontjespen onze brieven moesten schrijven. Dat ging in opperste concentratie want het moest zonder fouten en zonder vegen. Een tintenkiller bestond toen nog niet en met uitgommen had je al snel een gat in je brief. Opnieuw beginnen was geen optie, want zo’n brieven waren duur en de ouders moesten op voorhand opgeven hoeveel elke leerling er nodig had.

In de laagste klassen was dat een kort briefje, maar het werd steeds langer naarmate je in een hogere klas terecht kwam. Vanaf de middelbare school werden er, voor zover ik mij herinner, geen nieuwjaarsbrieven meer geschreven.

In mijn tijd in de lagere school (1960-1966) schreef ik drie brieven: een voor ‘liefste moeke en vake’ (mijn ouders), een voor ‘lieve peter’ (grootvader langs vaderszijde) en een voor ‘lieve meter’ (grootmoeder langs moederszijde). De brieven werden destijds beloond met geld voor de spaarpot.

Traditioneel worden nieuwjaarsbrieven op nieuwjaarsdag voorgelezen of voorgedragen. Maar aangezien de peters en meters in deze tijd meestal niet meer de grootouders zijn, hebben de kinderen vaak zodanig veel adresjes dat er ook op andere dagen gelezen wordt. Kinderen van nu hebben dan ook een veel zwaardere klus dan in onze tijd. Zeven nieuwjaarsbrieven schrijven is geen uitzondering!

Ook wij krijgen al enkele jaren een nieuwjaarsbrief van onze Kleine Man. Zijn eerste briefje was er eentje van toen hij een maand of veertien was: een rijmpje door zijn mama gemaakt en voorgelezen.

Dit jaar kregen we een ‘echte’, niet zelf geschreven uiteraard want het kind is pas vier, maar wel zelf opgezegd, dicht bij mama en met een verdraaid stemmetje van verlegenheid. De verlegenheid was snel verdwenen nadat hij zijn cadeautje gekregen had. Want dat hoort er natuurlijk bij.

Ik heb er ook nog een van mijn zoon gevonden, vierde leerjaar. Een lange brief … en schoonschrift was niet zijn sterkste kant. Wat zal het kind daarop gezweet hebben.

Auteur: MyriamC

vrouw / moeder / oma / levensgenieter / wereldreiziger / #foreveronvacation Mijn motto: YOLO!

36 gedachten over “Nieuwjaarsbrieven”

  1. Ik herinner me ook nog hoe ik met die pen uit het inktpotje in de lessenaar soms een vlek maakte en de juf me aanraadde om er gewoon een zwart bloemetje van te maken🌼.
    Jij vindt dat je zoon niet mooi schrijft? Oei ik heb ‘ergere’ kleinzonen, maar het is de intentie die telt.
    Geniet de nieuwe dag.

    Geliked door 1 persoon

    1. Ik vind dat mijn zoon dat heel behoorlijk gedaan heeft. Er was geen groter sloddervos dan hij. Het zal hem bloed, zweet en tranen hebben gekost!

      Like

  2. Wij moesten nieuwjaarsbrieven schrijven op zo’n inlegblaadje dat binnenin de kartonnen kaft werd gekleefd. Op die manier konden we duizend keer herbeginnen, als we dit wilden/moesten. Leuk het ontstaan van die traditie eens te lezen.

    Geliked door 2 people

  3. Ja oook wij deden aan nieuwjaarsbrieven. Als ik bedenk hoeveel brieven onze kleine dreumes later zal moeten schrijven met 4 maar grootouders en dan nog een peter apart en de ouders, ze zal werk hebben. Of ze in Canada ook aan nieuwjaarsbrieven doen, geen idee, ik zal het eens moeten navragen!

    Geliked door 1 persoon

    1. Inderdaad! De kleinzoon van mijn vriendin moet er ook zeven schrijven. Hij schrijft er één in de klas en de rest moet hij tijdens de vakantie doen. Het is bijna een straf voor dat manneke!

      Like

  7. Wat leuk dat je dat even uitlegt. Wij Nederlanders kennen de nieuwjaarsbrief niet en eigenlijk lijkt het me voor sommige kinderen geen pretje, wél heel ontroerend voor de grootouders. als het allemaal goed gaat.

    Geliked door 1 persoon

        1. Jullie hebben de sinterklaasgedichten, dat kennen wij dan weer niet. Ik vind het wel mooi die verschillende tradities.

          Like

  8. Wat een leuk logje! Heel leuk die oude nieuwjaarsbrieven. Zo jammer dat ik die niet meer heb… Het was toch ieder jaar zwoegen aan die brief. Vooral het voordragen vond ik heel eng. Menig kind rammelde de brief heel snel en stil af. Dat deed ik dan weer niet, maar ik was wel altijd heel nerveus.

    Geliked door 1 persoon

    1. In Duitsland inderdaad ook niet. Mijn nichtje (metekind) is Duitse, ik heb van haar nooit een nieuwjaarsbrief gekregen.

      Like

  12. Totdat ik een cliënt kreeg die kleinkinderen had die in Vlaanderen woonden, kende ik dit gebruik ook niet. Ik vind dat altijd wel grappig: ik woon hemelsbreed zeven km van de grens, vlakbij België en zodra je die grens overgaat zijn de gebruiken gelijk anders.

    Geliked door 1 persoon

    1. Ja, dat is echt zo. Ook met sinterklaasgedichten wat wij dan weer niet kennen.
      Ik woon ook maar 6 km van de grens en het is eigenlijk alles heel verschillend. Je merkt het direct als je in Nederland bent, al was het alleen al aan de staat van de wegen.

      Like

  15. Kreun!!! Je haalt een boel ellende naar boven!
    Bij mijn peter moest ik dan op een stoel midden de woonkamer gaan staan. Alleen dàt al (ik had hoogtevrees)! En dan al die ooms en tantes daar nog bij. Vooral de jongste broer van mijn vader was een echte plaaggeest, maar anderzijds hielp hij mij met zijn fratsen, want ze leidden de aandacht af van al dat ander volk.
    En dan kreeg je van peter en meter een peperkoek (ontbijtkoek/kruidkoek voor de Nederlanders) van 2,5 kg, met “fondangskes” op (= een soort suikergoed in pastelkleurtjes en mierenzoet). De volgende dag moest je dan met een halve kilo koek terug naar de gulle gevers, want je moest “leren delen”. Nu eet ik wel eens graag peperkoek (zeker die van nieuwjaar, want die was veel kruidiger en minder zoet dan wat je door het jaar kon kopen). Maar eer die 4 kilo soldaat waren …
    Toen onze jongens met hun eerste peperkoeken thuis kwamen begon de ellende: niemand lustte dat. Dus het volgende jaar even een goed gesprek met peter en meter … Van die eerste koeken heb ik dan een grote voorraad Lokerse vlaaien gemaakt en – op een paar kommetjes na – in de buurtwinkel verkocht.

    Geliked door 1 persoon

    1. Je bent duidelijk niet de enige die niet zo’n goede herinneringen heeft aan de nieuwjaarsbrief.
      Peperkoek is niet van onze streek denk ik. Heb ik tenminste nooit gekregen.

      Like

      1. Dat was zo een gebruik in de omtrek van Sint-Niklaas, heb ik de indruk. Want achteraf bleek dat in Kruibeke ook geen gewoonte en dat is toch ook nog Waasland.

        Geliked door 1 persoon

Reacties zijn gesloten.

%d bloggers liken dit: